Jak zapobiegać powstawaniu próchnicy u dzieci?

Próchnica zębów mlecznych może być przyczyną wielu chorób. To choroba, której początki często rozpoczynają się u małych dzieci. Niestety problemem próchnicy jest ogromny i dotyczy wielu dzieci. Aby jej zapobiegać od samego początku warto budować u dziecka świadomość, jak skutecznie dbać o higienę jamy ustnej, na co dzień, choćby poprzez wpajanie mu dobrych nawyków. O edukację dzieci w zakresie pielęgnacji jamy ustnej musimy zadbać w domu. Jak to zrobić, jak nauczyć dziecko podstawowych zasad odpowiedniej pielęgnacji jamy ustnej, aby uchronić je przed próchnicą. Czy wiecie, kiedy dziecko powinno zacząć czyścić zęby samodzielnie?

Jak zapobiegać powstawaniu próchnicy u dzieci?

Na stan zębów wpływ ma wiele czynników takich jak: odpowiednia dieta, karmienie piersią w pierwszych miesiącach życia, odpowiednia higiena, (czyli  odpowiednia technika i długość mycia zębów, odpowiednio dobrana szczoteczka i pasta do zębów oraz regularne wizyty kontrolne u stomatologa. Postępując zgodnie z zaleceniemi mamy pewność, że zrobiliśmy wszystko by uchronić dziecko przed próchnicą. O zęby dziecka powinniśmy już zadbać w życiu płodowym. Dletego dieta przyszłej mamy powinna być bogata w wapń, witaminę D i inne składniki mineralne mające wpływ na rozwój kości i zębów.

Wpis powstał przy współpracy z marką Oral-B.

Próchnica u dzieci – zapobieganie i zalecenia

Mam wrażenie, że o tym wiedzą wszyscy ale warto o tym przypominać. To my rodzice musimy zrobić wszystko, aby uchronić dziecko od próchnicy. Podstawą zapobiegania próchnicy jest odpowiednia higiena jamy ustnej, technika oraz czas szczotkowania zębów. Zaleca się, co najmniej dwa razy dziennie – rano i wieczorem a najlepiej po każdym posiłku.

Kiedy zauważymy u dziecka jakiekolwiek przebarwienia na zębach, należy niezwłocznie udać się do stomatologa. Nieleczone zęby mleczne bardzo często powodują próchnicę w świeżo wyrżniętych zębach stałych. Dzieje się tak, ponieważ bakterie z ubytków przedostają się na zdrowe zęby. Pojawiające się na zębach przebarwienia w postaci ciemnych plam mogą świadczyć o próchnicy. Wtedy to już trzeba działać bardzo szybko. „Próchnica zębów mlecznych i stałych jest chorobą o wielu przyczynach związanych z czynnikami zewnętrznymi.”

Na rozwój próchnicy mają wpływ takie czynniki jak:

• płytka bakteryjna odkładająca się na zębach – płytka zawiera bakterie kwasotwórcze, które inicjują rozwój próchnicy,
• podatność zębów na próchnicę, czyli słabe uwapnienie tkanek zęba oraz
• częste spożywanie słodyczy (cukry) i przekąsek, które sprzyjają próchnicy.

( źródło prof. dr hab. med. Barbara Adamowicz-Klepalska)

Żywienie i odpowiednio zbilansowana dieta

Żywienie dziecka ma ogromny wpływ nie tylko na stan zębów, ale na funkcjonowanie całego organizmu. Warto unikać pokarmów bogatych w cukry proste (np. herbatki słodzone, gotowe słodkie kaszki instant, dosładzane desery, chrupki, ciasteczka, biszkopty). Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia w pierwszym roku życia nie zaleca się podawania dzieciom soków. Zdecydowanie, zamiast soków lepiej podawać warzywa i owoce. Warto zrezygnować z dosładzanych napoi, ponieważ sprzyjają one rozwojowi próchnicy, cukrzycy i otyłości.Jeżeli chodzi o niemowlęta to zaleca się, by przez pierwsze 6 miesięcy życia, były karmione tylko pokarmem mamy. W przypadku starszych dzieci dieta powinna być bogata w wapń, makro i mikroelementy oraz zawierać odpowiednią ilość warzyw i owoców.

WAŻNE

W ciągu dnia należy ograniczyć ilość serwowanych przekąsek. Warto podawać warzywa i owoce, a także jogurt lub sery o zmniejszonej zawartości tłuszczu. Takie przekąski są o wiele mniej szkodliwe dla szkliwa niż słodkie batoniki i napoje. Cukier i inne słodziki lekarze polecają wymienić na ksylitol, który ma dobry wpływ na uzębienie. „Jego zaletą jest to, że nie jest fermentowany przez bakterie odpowiedzialne za próchnicę.” Poczytajcie o tym na profilu instagramowym Matka Dentystka.

Odpowiednia higiena jamy ustnej

O higienę jamy ustnej należy dbać od samego początku. W przypadku niemowląt codziennie przed snem warto przemywać dziąsła gazikiem nasączonym przegotowaną wodą. Kiedy pojawią się pierwsze zęby mleczne, należy kupić  szczoteczkę z miękkim włosiem i pastę dostosowaną do wieku dziecka. Na pastach mamy specjalne oznaczenia, co pozwoli nam wybrać tą odpowiednią. Wybór szczoteczki i pasty warto skonsultować ze stomatologiem. Do 3 roku życia nakładamy dziecku minimalną ilość pasty do zębów (tzw. muśnięcie  na szczoteczce), w 3-6 roku życia – wielkości ziarnka groszku od 7-roku życia około 1-2 cm pasty. Najważniejsze w higienie jamy ustnej jest prawidłowe mycie zębów.

Jak prawidłowo myć zęby?

Zęby należy szczotkować dokładnie, bez pośpiechu, zaczynając od zewnętrznych powierzchni, potem – wewnątrz, najpierw zęby górne, a na końcu – dolne. Warto zwrócić szczególną uwagę na powierzchnie międzyzębowe. To tam gromadzą się resztki jedzenia, które powodują próchnicę. Mówi się, że zęby powinno się czyścić minimum 2 minuty. Do mierzenia czasu można używać stopera, klepsydry lub timera wbudowanego w szczoteczce.

Już coraz więcej modeli szczoteczek zarówno dla dzieci, jak i dorosłych ma tę funkcję. Szczoteczka rotacyjna ORAL-B D16 Junior, której aktualnie używa Jaś ma wbudowany timer co rozwiązuje problem z odmierzaniem czasu poświęconego na dokadne umycie zębów. Szczoteczka ma małą, okrągłą główkę z delikatnymi włóknami, która ułatwia czyszczenie zębów, poprzez to, że dużo łatwiej dociera do trudno dostępnych miejsc, dokładniej czyści trudno dostępną powierzchnię zębów. Jest delikatna i nie podrażnia dziąseł dziecka.

5 kluczowych elementów w prawidłowej higienie jamy ustnej

1. Po pierwsze odpowiednia higiena i długość mycia. Minimum dwa razy w ciągu dnia, najlepiej po każdym posiłku.
2. Po drugie odpowiednio dobrana szczoteczka i pasta. Jeżeli chodzi o dobór szczoteczki dla dziecka w przypadku tych najmłodszych do około 3 roku życia, zdecydowanie poleca się szczoteczki manualne. W przypadku starszych dzieci można pomyśleć o kupnie szczoteczki sonicznej lub elektrycznej rotacyjnej. Jasiek początkowo mył zęby szczoteczką szczoteczką manualną, potem soniczną a aktualnie myje szczoteczką Oral-B Junior z okrągłą główką. Od czasu wymiany z klasycznej końcówki na okrągłą czuje się doroślejszy. Ja również używam szczoteczki z okrągłą głowką i jestem bardzo zadowolona.
3. Po trzecie, dostarczenie dziecku odpowiedniej dawki fluoru, który zabezpiecza zęby i obniża ryzyko próchnicy. Bardzo ważne jest dobranie odpowiedniej pasty i szczoteczki dla dzieci. W przypadku najmłodszych, czyli niemowląt od 6-miesiąca i przedszkolaków do 6 roku życia powinniśmy wybierać pastę o stężeniu fluoru na poziomie 1000 ppm, którą na początku nakładamy w śladowej ilości z wiekiem zwiększając jej ilość. W przypadku dzieci powyżej 6 roku życia lat zaleca się stosowanie past ze stężeniem 1450 ppm i nakładanie na szczoteczkę minimum1 cm pasty. 
4. Po czwarte nadzór i kontrola. Stomatolodzy zalecają rodzicom by to oni nadzorowali mycie zębów przez dziecko nawet do 10. roku życia. Czy wiecie, że rodzice powinni pomagać dzieciom myć zęby oraz kontrolować ich czyszczenie 10 roku życia? Wielu penie z Was będzie zaskoczonych. Jednak znając pośpiech u dzieci wczesnoszkolnych, warto jest kontrolować to jak długo i dokładnie szorujązęby.  Bardzo dobrym rozwiązaniem jest wspólne mycie zębów. U nas ta metoda się to sprawdza.Zaproponujcie dziecku wspólną higienę jamy ustnej, myjcie zęby razem. Może i u Was ta metoda się sprawdzi. Dokładna higiena wieczorna jamy ustnej, jest bardzo istotna dla zdrowych i mocnych zębów u dzieci i potem u dorosłych. Po wieczornym myciu zębów dziecko już nie powinno nic jeść ani pić, z wyjątkiem wody.
5. Po piąte dobre nawyki dbania o zęby wprowadzajmy od samego początku. Odpowiednia pielęgnacja, częste kontrole u stomatologa to wyrobienie odpowiednich nawyków na całe życie. Dziecko oswojone z kontrolami u stomatologa nie będzie czuło lęku przed kolejnymi wizytami. Wszystkie wyżej wymienione elementy łączą się w całość i są kluczowe w trosce o zdrowy uśmiech każdego dziecka.

Dla rodziców małych miłośników technologii i gier polecam poradnik:

Jak zachęcić dziecko do mycia zębów przy pomocy gier i aplikacji?

Dobrze że jestcoraz więcej zabawnych i ciekawych sposobów na to, by szczotkowanie zarówno dla rodziców, jak i dla dzieci stał się momentem, na który warto czekać. Można je sobie umilić na wiele różnych sposobów. Dodatkowo można szukać wsparcia w ksiażkach i grach. Na rynku znajdziecie całkiem sporo ciekawych propozycji.

Wizyty kontrolne:

Wizyty kontrolne u stomatologa minimum dwa razy w roku a najlepiej raz na kwartał. Częste kontrole to nie tylko profilaktyka, lecz także wyrobienie odpowiednich nawyków u dziecka na całe życie. Dziecko w przyszłości będzie je traktowało, jako zupełnie naturalną część profilaktyki zdrowotnej.

Na pierwszą wizytę do stomatologa należy wybrać się z dzieckiem między 6. a 12. miesiącem życia dziecka. Najlepiej udać się zaraz po wyrżnięciu pierwszego mlecznego zęba. Pierwsza wizyta u stomatologa jest bardzo ważna. Wydawać by się mogło, że co tam jeden ząbek do oglądania to przesada. Nic bardziej mylnego. Podczas tej wizyty lekarz obejrzy ząbek, udzieli podstawowych wskazówek w zakresie żywienia oraz higieny jamy ustnej dziecka. Z pewnością też zaproponuje częstotliwość wizyt kontrolnych w gabinecie stomatologicznym. Na wizyty należy umawiać się profilaktycznie w wyznaczonym przez stomatologa terminie, nawet gdy nic się nie dzieje. Bardzo istotny jest odpowiedni wybór lekarza. Specjalista powinien maieć odpowiednie podejście do malucha i cierpliwość.

Wizyty kontrolne u dentysty dwa razy w roku to minimum. Dzięki systematycznym wizytom stomatolog będzie w stanie wykryć zmiany próchnicowe w początkowej ich fazie. Tym samym będzie można wcześniej zapobiec rozwojowi bakterii i powiększania się próchnicy.

Prawidłowa higiena jamy ustnej – krótkie podsumowanie

Podstawową zasadą w zapobieganiu próchnicy i odpowiedniej pielęgnacji zębów u dziecka powinno być mycie zębów minimum dwa razy dziennie.

Małe podsumowanie jak na co dzień zapobiegać próchnicy u dzieci:

• Myjcie dziąsła malucha od pierwszych dni. To nie tyko higiena, ale przyzwyczajenie od początku do zabiegów higienicznych i uczenie odpowiednich nawyków!
• Gdy pojawi się pierwszy ząb koniecznie wybierzcie się na wizytę do stomatologa.
• Dieta dziecka powinna być urozmaicona i zdrowa, bogata m.in. w witaminy A, C, D, wapń, fosfor, żelazo, cynk, i błonnik.
• Od pojawienia się pierwszego zęba stosujcie pastę z fluorem o stężeniu 1000ppm! W późniejszych latach trzeba ją zmienić. Odpowiednia dawka fluoru jest w stanie uchronić zęby dziecka przed rozwojem próchnicy. Spełnia on bardzo ważną funkcję ochronną zarówno zębów mlecznych, jak i zębów stałych. Ogranicza działanie bakterii chroniąc zęby przed kwasami bakteryjnymi oraz zapobiega powstawaniu płytki bakteryjnej.
• Pielęgnację jamy ustnej warto rozszerzyć o produkty takie, jak nici dentystyczne i specjalne płukanki. U dzieci powyżej 6 r. ż. można włączyć w higienę specjalne płukanki zawierające fluorki, ale należy pamiętać o odpowiednim dawkowaniu. Warto to ustalić podczas wizyty kontrolnej. 
• Wspólnie wybierzcie szczoteczkę do zębów. Model, którym zęby myje Jaś posiada akumulator dzięki temu na jednym ładowaniu może szczotkować zęby przez około 7 dni. Wbudowany Timer uczy szczotkowania przez zalecane przez dentystów 2 minuty, sygnalizując, co 30 sekund delikatnym drganiem, że należy przejść do czyszczenia kolejnego obszaru jamy ustnej, kształtując tym samym nawyk dokładnego mycia zębów.  Szczoteczka działa w soniczno-rotacyjnej technologii 3D, wykonując trzy rodzaje ruchów: oscylacyjne, rotacyjne i pulsacyjne oraz dodatkowo emituje soniczne fale dźwiękowe w zakresie 200-400 Hz. Okrągła główka usuwa więcej płytki bakteryjnej niż manualna szczoteczka do zębów, otulając ząb dokładnie czyści jego powierzchnię.

  

• Myjcie zęby minimum 2 razy dziennie, najlepiej po każdym posiłku.
• Wyróbcie u dziecka nawyk picia czystej wody!
• Przerwy między posiłkami powinny wynosić min. 2 h! Tyle ślina potrzebuje czasu, by oczyścić zęby i przywrócić prawidłowe pH w jamie ustnej.
• Ograniczcie słodkie przekąski w ciągu dnia!
• Starsze dzieci można zaopatrzyć w bezcukrową gumę do żucia lub gumę z ksylitolem. Żucie gumy zwiększa wydzielania śliny nawet dziesięciokrotnie, co doprowadza do neutralizacji kwasów osadu nazębnego. Jednym słowem żucie gumy chroni szkliwo.
• Wieczorne mycie zębów to priorytet. Czyszczenie zębów przed snem, jest bardzo ważne, ponieważ w czasie snu zmniejsza się ilość wydzielanej śliny i ochrony zębów.
• Pamiętajcie o częstych wizytach kontrolnych u stomatologa!

Ciekawostka:

P.s Jasiek jest posiadaczem zębów „dwoistych”. W jego przypadku korona jest podwójna a korzeń jeden! Jeżeli zastanawiacie się, czy można było coś z tym zrobić?, to nasz stomatolog w przypadku mleczaka nie kazał robić absolutnie nic. Musimy za to kontrolować zęby stałe, które jak na razie nie mają zamiar wychodzić. Jasiek jak na razie stracił jednego mleczaka, na którego miejsce jeszcze przed wypadnięciem zęba wyrósł kolejny.

W jaki sposób dbacie o zdrowe zęby i piękny uśmiech Waszych dzieci/ dziecka? Jak często chodzicie do stomatologa? Chętnie skorzystam z Waszego doświadczenia oraz poznam Wasze historie.

*Przygotowując wpis posiłkowałam się  publikacjami: „Próchnica zębów mlecznych” prof. dr hab. med. Barbary Adamowicz-Klepalskiej, wpisem pt: „Objawy próchnicy zębów i ubytków” https://www.oralb.pl oraz broszurą informacyjną, którą otrzymałam od naszego stomatologa.