Alergia pokarmowa u dzieci, jak ją rozpoznać i leczyć?

Alergia pokarmowa u niemowląt i dzieci to wciąż rosnący problem. Z roku na rok przybywa dzieci ze zdiagnozowaną alergią. Wiąże się to również z tym, że rodzice coraz świadomiej podchodzą do alergii i jej zagrożeń dla dzieci. Chętniej też wykonują dzieciom niezbędne badania i testy alergologiczne. U dziecka z alergią układ immunologiczny rozpoznaje tzw. wroga nie tylko w zarazkach, ale też w normalnych substancjach, np. w jedzeniu. Nazwano je alergenami, ponieważ na skutek ich skonsumowania, w organizmie zaczyna się stan zapalny, dlatego też o alergii mówi się jako o chorobie zapalnej.

Alergia u dzieci- skąd się bierze alergia?

Układ immunologiczny chroni nas przed drobnoustrojami, np. bakteriami i wirusami, które mogą być dla nas szkodliwe. Alergia rozwija się wówczas, gdy układ immunologiczny zaczyna nadmiernie reagować na substancje, która w normalnych warunkach jest nieszkodliwa. I właśnie tę substancję, która może wywoływać i wywołuje alergię, nazywa się ALERGENEM. Możliwych jest wiele objawów alergii od wysypki skórna, kataru siennego, kaszlu alergicznego i bardzo często występującej alergii pokarmowej.

Czy alergia może być dziedziczna?

Mówi się, że z alergią tak właśnie jest.  Że mają bardzo dużą skłonność i częstotliwość do występowania dziedzicznego. Za co jest odpowiedzialna genetyka i geny, które przekazujemy dziecku. Jeśli w rodzinie są alergicy, wtedy istnieje większe ryzyko wystąpienia alergii również u dziecka. Warto jednak wspomnieć, że dziecko podobno dziedziczy nie chorobę, lecz atopię, tzw. skłonność do nadprodukcji przeciwciał IgE w wyniku kontaktu z alergenem.

Dziecko, którego jeden rodzic ma objawy alergii, ryzyko jej wystąpienia i rozwoju jest aż dwukrotnie wyższe i zdecydowanie wzrasta w sytuacji, kiedy dwoje rodziców zmaga się z alergią. Jednak alergia może się rozwinąć również w rodzinach nieobciążonych alergiami. Niestety w obecnych czasach za ryzyko alergii i jej częstotliwości występowania mają czynniki środowiskowe.  U około 70–80 proc. małych alergików we krwi stwierdza się podwyższony poziom przeciwciał IgE. Po nitce do kłębka, jeżeli poziom IgE jest zbyt wysoki, trzeba szukać dalej.

Jak chronić dziecko przed alergią?

Tak naprawdę nie da uchronić się dziecka przed alergią i jej skutkami, ale można zrobić wszystko, by ryzyko objawów niepożądanych zminimalizować. Nie jest tajemnicą, że karmienie piersią to najlepsza forma profilaktyki alergii. Jest ono zalecane wszystkim dzieciom, jednak szczególne korzyści przynosi u maluchów z dużym ryzykiem alergii, ponieważ sprzyja zachowaniu równowagi w niedojrzałym jeszcze układzie odpornościowym dziecka.U dzieci, które nie są karmione piersią, korzystne może być stosowanie mlek modyfikowanych typu HA. Ważne, by miały potwierdzoną klinicznie skuteczność, bo nie wszystkie działają tak samo.   Z alergią pokarmową, wziewną i kontaktową u dziecka można sobie radzić. Trzeba tylko wiedzieć, jak np. pomóc maluchowi w przypadku wystąpienia objawów alergii, w tym najpoważniejszego – wstrząsu anafilaktycznego. Sporo informacji na temat alergii u dzieci, sposobów jej leczenia oraz postępowania w przypadku jej stwierdzenia znajdziecie również   tu:  https://www.zdrowystartwprzyszlosc.pl/alergia-u-niemowlat-i-dzieci-objawy-i-leczenie.  

Rodzaje alergii i alergenów i różne oblicza alergii

Jako mamy dwóch alergików, doskonale są mi znane takie rodzaje alergii jak: alergia pokarmowa, alergia wziewna oraz atopowe zapalenia skóry. Z tym ostatnim walczymy już kilka lat. Warto również pamiętać o alergii kontaktowej, do której dochodzi w skutek zetknięcia skóry z alergenem. W przypadku małych dzieci zazwyczaj alergenami są kosmetyki naszpikowane chemią oraz środki (proszki i płyny) do prania.

Alergia pokarmowa u dzieci to sytuacja, w której system odpornościowy organizmu, ocenia jako wrogie, niektóre składniki pożywienia i uruchamia procesy obronne, w wyniku czego dochodzi do reakcji immunologicznej. Są to składniki, które dla osób nieuczulonych są w pełni bezpieczne. Niepokojące jest to, że dzieci z alergiami pokarmowymi jest coraz więcej . Cierpi na nią bardzo wiele małych dzieci i niemowląt. Zazwyczaj pierwszym alergenem, który atakuje układ immunologiczny, jest białko mleka krowiego. Jest to tzw. (skaza białkowa), zazwyczaj uczulają białka mleka krowiego, które są pierwszymi białkami, jakie spożywają niemowlęta i małe dzieci. W chwili kiedy ich układ trawienny i odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. Zazwyczaj towarzyszą temu bóle brzuszka, kolki, biegunki lub zaparcia, często dziecko nie ma apetytu, brak apetytu. Pierwszymi sygnałami u małego dziecka choroby może być wysypka oraz silne swędzenie, zaczerwienienie skóry najczęściej na policzkach.

Najczęstszymi symptomami alergii na mleko krowie są:

• Wymioty
• Odbijanie
• Zaburzenia trawienia, wzdęcia.
• Biegunka oraz zaparcia.
• Uczycie pełności w żołądku, tzw. przejedzenia, czasem skurczy żołądka.
• Dzieci z alergią na białka mleka krowiego wolniej rosną, często dziecko chorujące na AZS, po spożyciu pokarmów alergizujących ma nawrót i zaostrzenie choroby.

Inne symptomy alergii pokarmowej:

• Objawy skórne, egzema, swędzenie, zaczerwienione policzki.
• Obrzęki w gardle i jamie ustnej.
• Może pojawić się katar alergiczny i duszność.

Żywność — która najczęściej powoduje uczulenie?

Wszechobecna chemia i środki konserwujące w artykułach spożywczych to samo zło.

• Mleko i jego przetwory, czekolada.
• Jajka, pszenica, ryby, soja, orzeszki ziemne.
• Zboża (gluten).
• Maliny, truskawki, poziomki, cytrusy i dość często jabłko, o czym ostatnio mówił mi nasz alergolog – poprzez reakcje alergiczne krzyżowe[ii].

Alergia wziewna — w tym przypadku alergeny wnikają przez drogi oddechowe. Do najczęstszych jej objawów zalicza się przedłużający się katar, trudności z oddychaniem, napadowy kaszel, najczęściej w określonych godzinach, np. nad ranem. U dzieci alergie wziewne bardzo często są mylone ze standardową infekcją i leczy się je antybiotykami zamiast specyfików przeciwuczuleniowych.

Pyłki — co najczęściej uczula?

• Roztocze kurzu domowego (to najczęściej atakujący alergen).
• Alergeny kontaktowe: sierść zwierząt, metale, środki owadobójcze.
• Ukąszenia owadów: ukąszenia szerszenia, osy, meszki, a także pszczół.
• Alergeny  np. antybiotyki.
• Pyłki roślin, traw (olcha, bylica, brzoza).
• Zarodniki pleśni i grzybów.
• Zanieczyszczone powietrze, smog, dym.

Atopowe zapalenie skóry — to przewlekła choroba alergiczna, która najczęściej pojawia się u niemowląt i małych dzieci. W naszym przypadku pojawiła się w wieku 6 miesięcy i trwa nadal. Zaczyna się niewinnie od czerwonych policzków, z czasem zmian skórnych jest coraz więcej. Pojawiają się też na łokciach i miejscach pod kolanami, klatce piersiowej, czasem obejmują plecy. Skóra dziecka z AZS-em jest sucha i bardzo szorstka. Zdarza się, że wysypka bardzo swędzi, przez co dziecko ciągle się drapie. Głównymi przyczynami AZS-u są właśnie alergie, choć źródłemproblemów z suchą skórą mogą być również emocje związane z pójściem dziecka np. do żłobka, przedszkola czy rozstania z rodzicami. Silne emocje bardzo zaostrzają objawy tej choroby. Z upływem czasu podobno choroba się wycisza. My wciąż na to czekamy. Pielęgnacja dziecka z AZS wymaga cierpliwości i systematyczności. Skóra powinna byś smarowana minimum kilka razy dziennie by odbudować uszkodzony płaszcz lipidowy skóry. O AZS-ie u nas i jego zmaganiach z nim pisałam już kiedyś w tym wpisie.

 

Warto pamiętać 

Im wcześniej zaczniemy leczenie i podejmiemy walkę z alergią poprzez unikanie alergenów i gdy lekarz zaleci odczulanie, wtedy zmniejszymy ryzyko rozwoju astmy oskrzelowej. Przy alergii pokarmowej w tym najczęściej występującą nietolerancję mleka krowiego, zauważalne jest to, że po odstawieniu produktów alergizujących organizm się wycisza, a objawy alergii ustępują.

Testy alergologiczne (rodzaje) – kiedy zleca się ich wykonanie?

Zazwyczaj testy alergologiczne zleca lekarz alergolog po wcześniejszym przeprowadzeniu wywiadu rodzinnego. Na podstawie pytań, przebytych chorób u dziecka i w rodzinie może zlecić ich wykonanie. Mamy możliwość wykonania testów alergologicznych z krwi oraz poprzez nakłuwanie. Ta druga metoda przeprowadzana jest na starszych dzieciach.

1. Testy skórne – jest to wykonanie testu alergologicznego poprzez nakłuwanie. Na skórę dziecka, jest to zazwyczaj ramię lub wewnętrzna część ręki, nanosi się kroplę alergenu, po czym się ją delikatnie nakłuwa specjalnym nożykiem. Pojawienie się zaczerwienienia, obrzęku lub innej zmian świadczy o uczuleniu na daną substancję. Zazwyczaj wynik odczytuje się po (15-20 min). Zazwyczaj wykonanie testów skórnych zleca się dzieciom powyżej 3-roku życia. My w obu przypadkach musieliśmy czekać do 3 urodzin chłopców.
2. Testy z krwi – to zwykłe badanie, dzięki któremu lekarz dowie się, ile przeciwciał IgE znajduje się w krwi dziecka? Ogólna podwyższona ilość świadczy o atopii u dziecka, ale nie określi nam konkretnie, na co dziecko jest uczulone. Do zbadania konkretnych alergenów, potrzebne jest oznaczenie stężenia tzw. IgE swoistych i wykonanie u dziecka panelu wziewnego lub pokarmowego. Badanie to jest zdecydowanie prościej wykonać małym dzieciom. Wystarczy raz pobrana krew, by uzyskać wyniki.

Do testów alergologicznych trzeba się specjalnie przygotować, o czym na pewno powie lekarz alergolog lub pulmonolog.

Mini słownik małego alergika

• Alergen – to nic innego jak substancja, która może wywołać uczulenie.
• Atopia – to zazwyczaj dziedziczna skłonność organizmu do nadprodukcji przeciwciał IgE na skutek kontaktu z alergenem..
• Histamina – to substancja, która wywołuje objawy uczulenia. Zazwyczaj blokuje się ją lekami antyhistaminowymi, przepisywanymi na receptę przez lekarza alergologa.
• Odczulanie – to przyzwyczajanie organizmu do alergenu pod opieką lekarza alergologa.  Polega ono na wstrzyknięciu pod skórę, coraz większej dawki alergenu. O odczulaniu decyduje lekarz alergolog.
• Reakcja alergiczna – reakcja układu odpornościowego na czynnik z otoczenia. W tym wstrząs anafilaktyczny – zazwyczaj przez lekarzy jest traktowany jako zagrożenie życia.

Objawy alergii a wiek dziecka:

Wraz z wiekiem dziecka alergia może przyjmować różne postacie. Przez lekarzy nazywane „marszem alergicznym”.  Zazwyczaj dzieci zmagające się z alergią pokarmową mają również choroby towarzyszące, czyli atopowe zapalenie skóry i alergie wziewne. U nas zdecydowanie wszystko odbywało się książkowo. Starszy syn zaliczył wszystkie etapy alergii, młodszy jest teraz na etapie AZS, i zmian skórnych, które w zależności od odporności organizmu raz przechodzą w stan remisji i wyciszenia, następnie wracają ze zdwojoną siłą. Zaczynając odpowiednio wcześnie leczenie alergii oraz eliminując z otoczenia dziecka, uczulające go czynniki możemy mu naprawdę pomóc.

Zanim podasz dziecku kolejny antybiotyk, który tak naprawdę na niewiele się zda jeżeli dziecko ma alergię, warto ją wykluczyć. Bardzo często kichanie, kaszel i katar to pierwsze symptomy alergii i walki organizmu z drobnoustrojami, które możemy pomylić z normalną infekcją. A jeżeli to jest alergia?  Jeżeli tak jest, to podając dziecku antybiotyk, zniszczysz tylko jego odporność, którą potem jest strasznie ciężko odbudować. Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego wpisu, będziecie wyczulenia na objawu alergii i na to, co powinno zaniepokoić nas rodziców w sytuacji, kiedy z dzieckiem dzieje się coś niepokojącego. Warto zrobić wszystko by mu w porę pomóc.

Diagnoza i leczenie-tym zajmie się lekarz!

Udaj się z dzieckiem do lekarza, jeżeli zauważysz u dziecka takie symptomy jak: przewlekły wodnisty katar, częste przeziębienia oraz infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, w tym zapalenia oskrzeli i płuc. Częste i powtarzające się zapalenia krtani oraz pojawiający się napadowy kaszel lub duszność. Jeżeli skóra dziecka jest nadmiernie wysuszona, swędzi, a dziecko nie może opanować drapania. Gdy dziecko cierpi na bóle brzuszka, biegunki, wzdęcia a na ciele dziecka pojawia się pokrzywka lub inne zmiany skórne.

Każda alergia, w tym alergia pokarmowa powinna zostać zdiagnozowana przez lekarza specjalistę, ponieważ może iść w parze z innymi alergiami, np. na soję, jajko kurze i gluten. Wystarczy wykonać testy skórne lub badanie krwi, by uzyskać odpowiedź na pytanie, co szkodzi naszemu dziecku. Wiedza ta pozwoli nam unikać alergenów wywołujących dolegliwości, przez co poprawi się komfort życia malucha.  Warto wiedzieć jak postępować mając w domu alergika.   Ciężkie  alergie  pokarmowe można leczyć  farmakologicznie, podając dziecku leki antyalergiczne lub doustne preparaty antyhistaminowe.

 Czy problem alergii, dotyczy również Was? Wiecie co np. szkodzi Waszemu dziecku? Macie w domu małych alergików?

*Uwaga! Powyższe porady są jedynie sugestią i nie mogą zastąpić wizyty u lekarza specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

 

Bibliografia:

• https://www.zdrowystartwprzyszlosc.pl/alergia-u-niemowlat-i-dzieci-objawy-i-leczenie
• Poradnik „Rodzicu nie panikuj” Dr. Klus Wachter, Claudia Sarkady, Bright Kuhn-Wydawnictwo REA-SJ 2015